İktisatçı Prof. Kozanoğlu'dan mayıs ayı enflasyon tahmini

Deniz Dalgıç

ANKARA- İktisatçı Prof. Dr. Hayri Kozanoğlu, Türkiye'nin hiperenflasyona doğru sürüklendiğini belirterek, bunun kiraları da vuracağını söyledi. Kozanoğlu, “Resmi kira artış oranı ortalama tüketici enflasyonu üzerinden belirleniyor. Şu anda da tüketici enflasyonu, TÜİK'in açıkladığı rakam yüzde 35. Ama her ay enflasyon ivme kazandıkça bu da yükselecek. Muhtemelen önümüzdeki 3-4 ay içinde bu 65-70 aralığına sıçrayacak. Böylelikle kiracı olanların maliyetleri ve giderleri daha da artacak” diye konuştu. Kozanoğlu, “2021'in Mayıs ayında enflasyon 0,89'muş. TÜİK, yarın yüzde 6 açıklasa bile Mayıs 2022'de yıllık yüzde 80'e ulaşacak” dedi.

Kozanoğlu, ekonomik kriz, enflasyon öngörüsü ve kiralara ilişkin GAZETE DURUM'a çarpıcı değerlendirmelerde bulundu. Kozanoğlu, sorularımızı şöyle yanıtladı:

Akaryakıta, doğal gaza ve elektriğe gelen zamların haziran ayı enflasyonuna etkisi ne olur? Mayıs ayı enflasyon tahmininiz nedir?

Enflasyonda ivme giderek artıyor. Enflasyon düzeyi yükseliyor. 2021'in Mayıs ayında enflasyon 0,89'muş. TÜİK, yarın yüzde 6 açıklasa bile Mayıs 2022'de yıllık yüzde 80'e ulaşacak. Muhtemelen haziran sonunda da 85-90 aralığında bir yere oturacak. 

Enflasyon ücretleri eritti öyle değil mi?

2022'nin başında asgari ücrete yüzde 50 zam yapıldı. Diğer ücretler de yüzde 25-30 aralığında ayarlandı. Gerek özel sektör gerekse kamudaki ücretler, ilk çeyrekte yüzde 31 enflasyon nedeniyle zaten eridi. Her geçen ay satın alma gücü gerilemekte. Temmuz ayında ciddi bir ayarlama olmadığı takdirde insanlar giderek daha da yoksullaşacak. Yaşam standartları düşecek. Türkiye buraya doğru gidiyor.

Doğal gaz, elektirik ve akaryakıt zamlarının enflasyon üzerindeki etkisi nedir?

Enflasyon sepetinde doğal gazın ağırlığı yüzde 1,5 kadardır. Elektriğin yüzde 2,2 kadar. Akaryakıt zamları da benzin motorin şeklinde değişiyor ama genelde 2-3 aralığında toplam olarak söyleyelim. Ama bunlar bir bütün, diğer fiyat düzeylerini etkiliyorlar. Sadece bununla kalmıyor. İkincisi de bazı insanların harcamaları içerisinde bunların ağırlığı çok daha fazla. Kış aylarında bazı aileler doğal gaz faturasına gelirlerinin belki yüzde 15-20'sinden fazlasını harcıyorlar. Mazot kullanan bir çiftçi mazot fiyatı arttığı zaman bundan çok fazla etkileniyor. Onun için bazı insanlarımızın bütçelerini çok daha fazla etkilemiş oluyor.

Hiperenflasyonla karşılaşacak mıyız?

Bu gidişat devam ederse 3-4 ay içerisinde enflasyon yüzde 100'e dayanacak. En önemlisi enflasyonu önlemeye yönelik hiçbir adım atılmış durumda değil. 

Enflasyon kiraları nasıl etkileyecek?

Resmi kira artış oranı ortalama tüketici enflasyonu üzerinden belirleniyor. Şu anda da tüketici enflasyonu, TÜİK'in açıkladığı rakam yüzde 35. Ama her ay enflasyon ivme kazandıkça bu da yükselecek. Muhtemelen önümüzdeki 3-4 ay içinde bu 65-70 aralığına sıçrayacak. Böylelikle kiracı olanların maliyetleri ve giderleri daha da artacak. Özellikle alt gelir grubundaki insanlar gelirlerinin 65-70 civarını gıda, ulaştırma ve konuta harcıyorlardı. Bunların maliyetleri giderek arttıkça bu oran yüzde 70-80-90'lara ulaşacak. 

Bunun sonuçları ne olur?

İki sonucu oluyor. Sağlık, eğitim, kültür gibi geri kalan kalemler gibi hizmetlerden insanlar yararlanamıyorlar. Çünkü bunlar kısılması mümkün olmayan giderler. İkincisi yaşam standardı düşüyor. İnsanlar mecburen kirasını ödüyorsa, işe gidip gelirken toplu taşım ücretlerine veya kendi taşıtı varsa bunun maliyetlerine katlanıyorsa bu sefer daha az yemeye başlıyor veya mesela zeytinyağı yiyen bunu sıvı yağa, tereyağ yiyen margarine çeviriyor. Yoksullar yemeğine belki yağ koymuyor, giderek daha fazla tahıla, ekmekle makarnayla beslenmeye başlıyor. Türkiye'de böyle bir gidişat var. Bu daha da kötüye giderse ne yazık ki açlık, sefalet manzaraları yaygınlaşacak.

Türkiye daha önce böyle bir durumla karşı kaşıya geldi mi?

Türkiye, 70'li 80'li yıllarda çok yüksek enflasyon yaşamasına rağmen hiçbir zaman doğrudan doğruya hiperenflasyona sürüklenmemiş bir ülkeydi. Çünkü enflasyon belli bir düzeyi aştıktan sonra belli önlemler alınarak bunun hiperenflasyona doğru gitmesi engellenirdi. Şu anda hiçbir önlem yok. Birtakım söylemler dışında, “fahiş ücret yapanların ensesindeyiz”, “müfettişler dolaşıyor marketleri denetliyor” gibi açıklamaların ötesinde hiç iktisadi anlamda bir önlem alınmış değil. Böyle giderse Türkiye tarihinde ilk defa hiperenflasyona doğru sürüklenebilir. Zaten muhtemelen 3-4 ay içerisinde tarihin en yüksek enflasyon rakamına ulaşacak. Ondan sonra da iyice iş çığırından çıkacak diye korkuyorum.