Gelir adaletsizliği derinleşti

Haber Merkezi

ANKARA - TÜİK'in Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması 2023 yılı verilerine göre 2023 yılında Gini katsayısı 0,420 olarak tahmin edildi. Böylelikle 2006'ya kadar giden veri setinde servet eşitsizliğini ifade eden Gini katsayısında en olumsuz tablo görüldü.

Gelir dağılımı eşitsizliğinde en önemli ölçütlerden biri olan Gini katsayısı, sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, bire yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı ifade ediyor. Gini katsayısı hesabında; hanenin ve fertlerin elde ettiği yıllık gelirlerin toplamından, vergiler ve transferler düşüldükten sonra bulunan 'hanehalkı geliri' kullanılıyor.

Verilere göre, en yüksek eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine sahip yüzde 20'lik grubun toplam gelirden aldığı pay bir önceki yıla göre 0,7 puan artarak yüzde 48,7'ye çıkarken, en düşük gelire sahip yüzde 20'lik grubun aldığı pay ise 0,1 puan artarak yüzde 6,1 oldu.

Toplam gelir içerisinde en yüksek payı, bir önceki yıla göre 2,3 puan artarak yüzde 48,5'e yükselen 'maaş ve ücret geliri' aldı. İkinci sırayı yüzde 22,1 ile müteşebbis gelir, üçüncü sırayı ise yüzde 17,6 ile sosyal transfer geliri oluşturdu.

Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki payı yüzde 20,5 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının sosyal transferler içindeki payı ise yüzde 88,4 olarak gerçekleşti.

Toplumun en yüksek gelir elde eden yüzde 20'sinin elde ettiği payın, en düşük gelir elde eden yüzde 20'sinin elde ettiği paya oranını ifade eden P80/P20 oranı Türkiye'de 7,9 iken, bu değerin en düşük olduğu bölge Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova oldu.

P80/P20 oranının en yüksek olduğu bölgeler ise 8,1 ile Ağrı, Kars, Iğdır, Ardahan 7,8 ile Ankara oldu.

Yüzde 10'luk gruptakilerin yüzde 67,3'ü aynı gelir grubunda kaldı

Eşdeğer hanehalkı kullanılabilir fert gelirine göre sıralı yüzde 10'luk gelir grupları itibarıyla fertlerin bir önceki yıla göre yüzdelik geçişleri incelendiğinde; bir önceki yılda birinci yüzde 10'luk grupta olan fertlerin 2023 yılında yüzde 52,1'inin, son yüzde 10'luk grupta olan fertlerin ise yüzde 67,3'ünün gelir grubu değişmedi.

Ayrıca 2022 yılında birinci yüzde 10'luk grupta olan fertlerin yüzde 26,4'ünün 2023 yılında gelir grubu birden fazla yükseldi. Son yüzde 10'luk grupta olan fertlerin ise yüzde 12,1'inin gelir grubu birden fazla düştü.

Gelir dilimlerinin tam ortasındaki üçüncü yüzde 20'nin aldığı pay da 2023 anket yılında yüzde 14,3 ile yine veri setinin en düşük seviyesine geriledi.

P80/P20 oranı 7,9 ile aynı düzeyde kalırken, gelirden en fazla pay alan yüzde 10'unun elde ettiği gelirin en az pay alan yüzde 10'unun elde ettiği gelire oranı şeklinde hesaplanan P90/P10 oranı ise 14,2'den 13,8'e düştü.