Ekonomist Akman'dan BİST yorumu: "Hem siyasi hem ekonomik operasyon"

İlknur Yağumli

ANKARA- Borsa İstanbul (BİST) her gün rekor üstüne rekor kırıyor. Özellikle banka hisselerine yatırım yapanlar yüksek getiriler elde ediyor. BİST'te ve banka hisselerindeki hızlı yükselişi değerlendiren Ekonomist Dr. Cüneyt Akman, borsada hem siyasi hem ekonomik operasyon yapıldığını söyledi. Akman, Türkiye'ye seçim nedeniyle getirilen paranın bir bölümünün borsaya sokulduğunu belirterek, "Yurt dışından belli miktar para geldi, yüzer-gezer paraların borsaya girmesi kolaydır. Net hata noksan kaleminden de para girdi, bunun da piyasada etkisi var. Sonrasında bankaların nominal karlarının ne kadar hızlı arttığını gördük; yüzde 300-400'ler" dedi. İktidara yakın bir grubun borsada manipülasyon amaçlı hareket ettiğini savunan Akman, "Bu grup sayesinde hem siyasi olarak işler iyi gidiyor, borsa yükseliyor görüntüsü oluşuyor hem de bunu organize eden gruplar muazzam miktarda para kazanıyor. Borsadaki bu hareketler bir taraftan seçime yatırım, bir taraftan da birilerinin kişisel çıkarlarını kollaması denilebilir" diye konuştu.

2022, şirketlerin ve bankaların rekor karlar açıkladığı, enflasyonun zirve yaptığı, Borsa İstanbul'da sert sıçramaların olduğu bir yıl olarak Türkiye ekonomisinde yerini alacak gibi görünüyor. Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı finansal yatırım araçlarının reel getiri oranlarına göre, ağustosta en yüksek reel getiri, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ile indirgendiğinde yüzde 16,31 ile BIST 100 endeksinde oldu. Ağustosta en yüksel reel getiriyi borsa yatırımcıları elde etti. Son 1 aylık süreçte BİST 100 Endeksi yüzde 29'a yükselerek rekor kırdı. 2011'de 500 puan olan BIST 100 endeksinin bin 500 puana ulaşması, 3 katına çıkması 10 yıl sürerken; 2021 Kasım ayına yaklaşık olarak bin 515 puan seviyesinde başlayan endeksin 2 katına ulaşması 10 ay aldı. Banka hisseleri de 2022 Ocak ayından bu yana hızla yükseldi. Bankacılık endeksi 1 ayda yüzde 87 artarken bazı bankalarda kazançlar yüzde 200’e yaklaştı. Garanti Bankası, Halkbank, İş Bankası, Vakıf Bank, Yapı Kredi Bankası, Akbank en çok artan hisselerde ilk 10 şirket arasında yer aldı. Borsa yatırımcıları hem borsada hem banka hisselerinde yaşanan sert çıkışı merak ediyor.

"Banka hisseleri yükselmeden borsa endeksi yükselmez"

Ekonomist Dr. Akman, GAZETE DURUM'a borsa ve bankalardaki agresif yükselişin nedenlerini anlattı. Akman, Türk borsasının uzun bir süredir ucuz olduğunu önceki dönemde sadece sanayi hisselerinde bir miktar yükseliş olduğunu ifade etti. Fakat sanayi hisseleri üzerindeki yükselişin borsa endeksini kolay kolay yukarı çıkaramayacağını söyleyen Akman, "Borsa 100 endeksinin yapısı böyledir. Banka endeksi yükselmeden, bankalarda bir atak yapılmadan borsa endeksi genel olarak yükselmez. Yükselse de uzun soluklu olmaz. Bu nedenle eğer borsa endeksini yükseltmek istiyorsanız bankalara yönelmeniz gerekir" dedi.

"Amerika'daki borsa etkisi Türkiye'de de yaratılmak istendi"

Amerika ve benzeri ülkelerde borsada yaşanan yükselişin refah etkisi yarattığını anlatan Akman, Türkiye'de de buna benzer bir durum yaratılmak istendiğine dikkat çekti. Akman, "Türkiye'de de 'Borsa endeksi yükselirse hükümet başarılı olur, işler iyiye gidiyor' diye bir refah etkisi yaratabileceklerini düşündüler veya kendilerine bu telkin edildi. Amerika'da borsanın yükselmesi gerçekten iktidarda olan siyasi partinin durumunu oldukça kuvvetlendirir ama Türkiye'de öyle bir etkisi yoktur. Çünkü Türkiye'de insanların büyük bölümünde hisse senedi falan yok. Anladığım kadarıyla iktidardaki karar vericiler Amerika'daki sistemin burada da işleyeceği konusunda ikna edilmiş" diye konuştu.

"Borsadaki bu hareketler seçime yatırım"

Borsada "yukarı çıkış operasyonu" yapıldığını anlatan Akman sözlerini şöyle sürdürdü:

"Borsada bir yukarı çıkış operasyonu yapılmak istendi. O sırada borsa da bankalar da bu operasyona uygundu. Bankaları hedeflemeden önce yapılmış yükseliş denemelerinde borsa endeksi yukarıya çıkamamıştı. Bankalar, bu ekonomi modelinde yüksek kar açıklayınca bankalar seçildi. Bunun üzerine bir organizasyon yapıldı. Yurt dışından belli miktar para geldi, yüzer-gezer paraların borsaya girmesi kolaydır. Çünkü borsa gelişsin diye bu paraların hesabı pek sorulmaz. Net hata noksan kaleminden bir sürü para girdi, bunun da piyasada etkisi var. Sonrasında bankaların nominal karlarının ne kadar hızlı arttığını gördük; yüzde 300-400'ler. Yani hem siyasi hem ekonomik operasyon var denilebilir.

Borsada bir diğer mesele de 'Büyük miktarda yabancı parası geliyor' denmesi. Rakamlara baktığımızda son haftalarda bir miktar para girişi var ama bu para borsayı alıp götürecek, sürükleyecek bir miktar değil. Tam tersine sene başından itibaren iki milyar doların üzerinde yabancı parası çıktı borsadan. Yani o gelen az bir miktar para ancak buradaki kaybın çok küçük bir bölümü eder. Tabii bir miktar paranın borsa yükseldiği zaman girmesi normaldir."

Seçim dönemi... 

Türkiye'ye seçim nedeniyle giren paranın bir bölümünün borsaya yönlendiğini belirten Akman, "Bunlar normal ama bir de piyasada söylenenler var. Örneğin iktidara yakın bir grubun borsada, bu parayı manipülasyon amaçlı kullandığı öne çıkan söylentilerden biri. Bu sayede hem siyasi olarak işler iyi gidiyor, borsa yükseliyor görüntüsü oluşuyor hem de bunu organize eden gruplar muazzam miktarda para kazanıyor. Borsadaki bu hareketler bir taraftan seçime yatırım olabilir bir taraftan da birilerinin kişisel çıkarlarını kollaması denilebilir. Sedat Peker'in ifşaları nasıl geçmişi anlatıyorsa bugünün yapılanları da herhalde önümüzdeki dönemde anlatılacaktır" diye konuştu. 

Akman, enflasyon ve kur nedeniyle TL'nin eridiğini belirterek, şöyle konuştu: "Vatandaş kendini enflasyona karşı korumak için borsaya yöneliyor. Son aylarda borsadaki tekil yatırımcı sayısı ciddi şekilde arttı. Küçük yatırımcılar buraya geldi. Böyle zamanlarda maalesef küçük yatırımcının zarar ettirici manipülasyonla karşılaştığını geçmiş deneyimlerden biliyoruz. Borsaya girmeyi düşünen kişiler muhakkak profesyonel aracı kurumlarla, danışmanlarla çalışsınlar. Mümkünse de yatırım fonları kullansınlar. Birikimlerini birkaç köpek balığına kaptırmasınlar. YouTube'da Twitter'da kendinden menkul tavsiye verenlerden mümkün mertebe uzak kalsınlar. Bu zaten dünyada belli başlı dolandırıcılık yöntemlerinden biridir. Son derece dikkat edilmesi gereken bir dönem."

Fotoğraf: Cüneyt Akman