“Çok büyük potansiyel enflasyon var”

Deniz Dalgıç

ANKARA- Dokuz Eylül Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaşar Uysal, üreticiden tüketiciye geçecek enflasyonun çok yüksek olduğunu, bu nedenle izleyen aylarda da enflasyonun artmaya devam edeceğini söyledi. Türkiye'nin hiperenflasyona doğru gittiğini belirten Uysal, Türkiye'nin acilen bir ekonomik program hazırlaması gerektiğini vurguladı. Uysal, “ÜFE ve TÜFE arasındaki fark potansiyel enflasyonun yani ÜFE'den TÜFE'ye geçecek enflasyonun çok yüksek olduğunu ve bu nedenle enflasyonun artmaya devam edebileceğini ortaya koyuyor. 1 Haziran'da doğal gaza, elektriğe zamlar yapıldı. Dolayısıyla haziran ayında da enflasyon yüksek çıkacak” dedi. 

Uysal, mayıs ayı enflasyon verilerini GAZETE DURUM'a değerlendirdi. Uysal, sorularımızı şöyle yanıtladı: 

Üretici ve tüketici fiyat endeksi arasındaki fark çok açıldı. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?

ÜFE'nin kapsamı ve TÜFE'nin kapsamı arasında farklılıklar var. TÜFE gıdanın yanında, hizmet fiyatlarını ve nihai tüketici ürün fiyatlarını kapsıyor. ÜFE ise sadece sanayi sektörünün içinde yer alan 4 alt sektörün fiyatlarını kapsıyor. Dolayısıyla birebir karşılaştırmak çok anlamlı değil. Bununla beraber ÜFE'nin içerdiği ürünler büyük ölçüde geniş kitleyi ilgilendiren ürünler olduğu için o fiyat endeksini dikkate almak gerekiyor. Birbiriyle örtüşmüyorlar ama dikkate almak gerekiyor.

Kur artışları nedeniyle bu artışlarla birlikte ortaya çıkan Türkiye'de doğal gaz, elektrik, akaryakıt bunlara yapılan zamlar söz konusu. Kamunun yaptığı artışlar, vergi artışları, petrol fiyatları, enerji hammaddesi fiyatlarındaki artışlar nedeniyle ÜFE'deki artış çok yüksek oranda çıkıyor. 

ÜFE'deki yüksek oranlı artışa karşılık TÜFE'nin yavaş artmış olması bu beklediğim bir şeydi. Fark etmişsinizdir markete gittiğinizde domates, patlıcanda mevsimsel etkiye bağlı olarak fiyat düşüşü oldu. Bunun yanında diğer alanlarda benzinde mazotta çok ciddi fiyat artışı yapılıyor. Bu ulaşıma, vatandaşın kullandığı birçok şeye yansıyor. TÜFE'deki artış beklenilenden düşük geldi. Aradaki farkın sonucu bu TÜFE'ye yansıyacak çok büyük potansiyel bir enflasyon olduğunu da ortaya koyuyor.

Haziran ayında da enflasyon yüksek çıkar mı?

Döviz kurundaki artış, dünya enerji fiyatlarındaki artış, devletin bazı ürün gruplarında yapmış olduğu vergi artışları ve mevsimsel geçişin getirdiği etkiler var. ÜFE ve TÜFE arasındaki fark potansiyel enflasyonun yani ÜFE'den TÜFE'ye geçecek enflasyonun çok yüksek olduğunu ve bu nedenle enflasyonun artmaya devam edebileceğini ortaya koyuyor. Hatta 1 Haziran akşamından itibaren doğal gaza, elektriğe zamlar yapıldı. Dolayısıyla haziran ayında da enflasyon yüksek çıkacak. 

Kalem kalem bakıldığında artışları yorumlar mısınız?

ÜFE'ye baktığımızda aylık en yüksek artış yüzde 6 ile alkollü içecekler ve tütünde gerçekleşmiş. Bu yapılan vergi artışları ve zamların etkisini ortaya koyuyor. Ondan sonra yine ona yakın bir oranla eğlence ve kültür de bir fiyat artışı var. Lokanta ve otellerde yüzde 5'lik bir artış var. Dolayısıyla burada yüksek oranda artan ürünler daha çok mevsimsel geçiş ve vergi artışlarının getirdiği ürünlerdeki fiyat artışları olarak görünüyor.  Gıda fiyatları ve alkolsüz içeceklerdeki artış yüzde 1.6 çok düşük kalmış.

Sizce, enflasyon kontrolden çıktı mı?

Biz bu yaz yazın enflasyonun düşüşünü çok göremeyeceğiz. Bundan sonra enflasyonun ne olacağı büyük ölçüde döviz kurunun ne olacağına ve devletin ilave bir vergi artışı yapıp yapmayacağına bağlı gibi görünüyor. Ama Türkiye'de enflasyon kontrolden çıkmış gibi görünüyor ve ortada enflasyonla mücadeleye yönelik bir program yok. Dolayısıyla enflasyon doğal seyrinde devam edecek gibi görünüyor. Bu enflasyonla gidemeyiz. Türkiye'nin acilen bir ekonomik program hazırlaması gerekiyor. Bunun bir ayağının enflasyonla mücadele politikası olması gerekiyor. Ama genel olarak Türkiye'nin büyümeye, istihdama, dış ticarete yönelik olarak da bir program yapması gerekiyor. Dün dış ticaret rakamları açıklandı. Çok yüksek dış ticaret açığıyla karşı karşıyayız. Türkiye'nin faiz politikasının sonuçlarını yaşıyoruz.

Hipereflasyon kesinleşti mi?

Hiperenflasyon sabah aldığınız ürünü öğleden sonra aynı fiyata alamamanızdır. Hiperenflasyonda yüzde 3 binler, 5 binler, 10 binler konuşuluyor. Türkiye 3 haneli enflasyonu yaşayacak gibi görünüyor. Ben ÜFE'deki artışın devam edeceğini düşünüyorum. TÜFE'de ona yaklaşacak. Aradaki fark daralacak.