"Kendinize gerçekçi hedefler belirleyin"

İleyda Özmen

ANKARA - Psikolog Özge Akdağ Ergüz, bugün üniversite sınava girecek milyonlarca öğrenciye seslenerek, "Kaygıyı azaltmaya yarayacak önemli bir adım kendilerine gerçekçi hedef belirlemektir. Düşük beklenti gibi olağanüstü beklentiler de üzücü sonuçlar doğurabilir" uyarısında bulundu.

Psikolog Ergüz, bugün sınava girecek öğrencilere ve ailelere GAZETE DURUM aracılığıyla şu önerilerde bulundu:

Olumsuz düşünmeyin: Kaygı, beklenilen bir duygudur; gerekli ve uyumsaldır da aynı zamanda. Bizi sınava hazırlamayı motive eder, güdülenmeyi ve hedefe yönelmemizi sağlar. Öncelikli olarak rutinlerin dışına çıkmamakta fayda var. Uyku alışkanlığı, yeme-içme düzenimiz, kafein miktarı ve bedenin dinlenme durumunda belirgin değişikliğe gitmeyelim. Kaygıyı azaltmaya yarayacak başka bir adım da kendilerine gerçekçi bir hedef belirlemektir. Düşük beklenti gibi olağanüstü beklentiler de üzücü sonuçlar doğurabilir. Kaygılı hissettikleri zamanlarda  gevşeme egzersizleri çalışabilirler. 'heyecandan öleceğim', 'bu sınav kaderimi belirleyecek', 'başaramazsam öleyim daha iyi', 'kazanamazsam mahvolurum' gibi olumsuz duygu ve düşünceleri beslemek sürece  zarar verebilir.

Öğrenciler sınav sonrası rasyonel yanıtlar geliştirmeli: Sınav sonrasında öğrencilerin boşluğa düşmesi normal, duygu ve düşüncelerinde iniş çıkışlar elbette olabilir. İyi düşünceler gelebileceği gibi kötü düşünceler de onlarla olacaktır. Önerim şu yönde, otomatik düşüncelere karşı rasyonel yanıtlar geliştirebilirler. 'sınavı kazanamazsam iyi bir puan alamazsam mahvolurum' yerine 'alacağım sonuç yalnızca sınavın bir değerlendirmesi, benim değil' düşüncesine girilmeli. 'Kazanamazsam anne ve babamın yüzüne nasıl bakarım' yerine 'anne ve baba olarak ellerinden geleni yaptılar, ben de elimden geleni yaptım' gibi yanıtlarla süreci daha kolay atlatabilirler.

Aileler sınav hakkında konuşmamalı: Örneğin aile içerisinde sınav konusunun sıklıkla gündeme gelmesi, sınavla ilgili olağan olmayan bir durum yaratılması, ailenin öğrenciden beklentilerinin ifade edilmesi ve sıklıkla bu konunun konuşulması öğrencinin kaygısını daha da artırabilir. Ve bununla beraber sınavı sadece bilgilerinin test edildiği bir durum gerçeğinden saparak, kendini kanıtlama aracı haline gelebilir.

Aileler sınavları övülecek ya da utanılacak bir araç olarak görmemeli: Öncelikli olarak ailelerin bilmesi gereken en önemli şey, bu sınavın öğrencilerimizin 12 yıllık performansının değerlendirilmesinin sayısal halidir. Çocuğunuzun kişiliğini, tüm yeteneklerini ve hayatta neler yapıp yapamayacağını yansıtmaz. Bu yüzden girdiği sınavlar övülecek ya da utanılacak bir araç değil, onun kendini hangi alanda geliştirmesi gerektiği konusunda ona bilgi veren bir araçtır. Bu nedenle hayalinizdeki sınav sonucuyla karşılaşmazsanız eğer onu yargılamak ya da alkışlamak yerine nasıl yardım edeceği ve destek olacağı konusunda planlamalar yapabilirler şimdiden. Çünkü kötü sınav sonucu kadar iyi sınav sonucu tepkisi de önemlidir. Başarının aşırı önemsenmesi, çocuğun ancak başarılı olduğunda değerli olduğunu düşünmesine yol açabilir. Çocuğunuz elde ettiği takdiri sürdürebilmek için her zaman başarılı olması gerektiği inancını sürdürebilir ve bu durum yaşam boyu hissedebileceği bir kaygıya dönüşebilir. Bu nedenle, elinden geleni yaptığı için onu tebrik etmeleri yeterli olacaktır.