Normalleşme süreci nasıl devam eder?

Kardelen Eda Demirkıran

ANKARA- Mısır, Türkiye'nin Libya politikasını değiştirmeyeceği yönünde sinyaller vermesi nedeniyle normalleşme sürecini askıya aldı. Türkiye'nin eski Kahire Büyükelçisi Şafak Göktürk, Mısır'ın Türkiye'den iki konuda beklentisinin olduğunu belirterek, "Birincisi, Müslüman Kardeşler örgütünün liderlik ve propaganda yapılarının Türkiye'deki faaliyetlerinin engellenmesi. İkincisi de Türkiye'nin Libya'da mutabakatı güçlendirecek politika izlemesi"  dedi.

Türkiye'nin eski Kahire Büyükelçisi Şafak Göktürk, Türkiye-Mısır ilişkisindeki normalleşme sürecini ve bu sürecin Mısır tarafından tek taraflı askıya alınmasını GAZETE DURUM'a değerlendirdi.

İstanbul'da geçen hafta Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar ile Libya hükümeti arasında iki savunma iş birliği anlaşması aktif edildi. Şafak Göktürk, bu anlaşmalardan birisinin 2019 yılında yapılmış olan savunma iş birliği mutabakatının devamı niteliğinde olduğunu söyledi. İkinci anlaşmanın silah ve teçhizat satışını içeren daha kapsamlı bir mutabakat olduğunu belirten Göktürk, "Bunun, Bayraktar insansız hava araçlarını (İHA) da kapsadığı anlaşılıyor. Libya'da helikopter ve savaş pilotlarının eğitilmesi gibi dikkat çeken gelişmeler oldu. Bu iki anlaşma da Trablus ile Tobruk arasında mutabakat sağlanması girişiminin Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Abdulhamid Dibeybe  tarafından reddedilmesinden sonra yapıldı. Arap basınına yansıdığı kadarıyla Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri, sadece Libya'yı zikretti. İkinci bir konu zikretmiyor" diye konuştu.

Mısır'ın 2 talebi

Mısır'ın 2 temel beklentisi olduğunu belirten Göktürk, şöyle devam etti:

"Türkiye ve Mısır arasında 1,5-2 yıl önce normalleşme sürecine girileceği yönünde konuşmalar başladığında, Mısır'ın iki temel beklentisi vardı. Birincisi, Müslüman Kardeşler örgütünün liderlik ve propaganda yapılarının Türkiye'deki faaliyetlerinin engellenmesi. İkincisi de Türkiye'nin Libya'da mutabakatı güçlendirecek politika izlemesi. Mısır, Libya konusunda hem siyasi hem güvenlik bakımından çok önemli bir risk görüyor. Mısırla Libya arasındaki sınır, haritada gördüğünüz bir sınır. Bu, devam eden bir çöl. Dolayısıyla oranın denetimi ancak Libya'nın kendi içindeki huzur ve dengelerinin korunmasıyla mümkün olabilir. Mısır'ın burada hayati bir güvenlik çıkarı var. Türkiye için bölücü faaliyetler ne kadar önemli bir güvenlik riski olarak görülüyorsa Mısır açısından da böyle. Zannediyorum Mısır Dışişleri Bakanı Samih Şukri'nin son açıklaması esas itibarıyla bu gelişmelere dayanıyor."

"Müslüman Kardeşler konusunda ilerleme sağlanmış olabilir"

Birisi Kahire'de diğeri Türkiye'de yapılan görüşmeleri istikşafi, yani karşı tarafın ne düşündüğünün daha iyi anlaşılmasına imkan veren bir görüşme zemini olarak değerlendiren Göktürk, şunları söyledi:

"Görüşmeler, bir çözüm için ortak paydalarda buluşma arayışının henüz başlayamadığı bir süreçte devam etti. Çünkü Mısır beklentilerinin daha somut olarak sağlanmasını istiyordu. Müslüman Kardeşlerin liderlik ve propaganda yapılarının Türkiye'deki varlık ve faaliyetleri konusunda neler yapıldığı konusuna değinilmedi. Demek ki bu konuda bir ilerleme sağlanmış. Bunun istihbarat örgütleri arasında sürdürülen bir diyalog çerçevesinde olduğu aşikar. Belki Mısır'ın istediği ölçüde değil ama Türkiye tarafından, Mısır'ın hassasiyetlerine uyan bir yaklaşım içinde olunduğunu düşünmüş olabilirler."

Mısır neden şimdi normalleşme sürecini askıya aldı?

Libya meselesinin, Türkiye ile Mısır arasındaki ilişkilerin normal zemine getirilmesini önleyecek ölçüde önemli bir konu olup olmadığı hakkında değerlendirmelerde bulunan Göktürk, "Ülkeler arasında büyük sorunlar olabilir. Mesela Türkiye-Yunanistan arasında olduğu gibi pekala büyükelçiler düzeyinde olağan ilişkiler sürdürülebilir. Türkiye'nin Mısır ile ilişkisinde normalleşmeye ihtiyacı oldu. Türkiye yalnız kaldı, yanlış adımlar attı ve elindeki siyasi cephane de bitti" dedi. 

"Türkiye'nin çıkar tercihlerinin sonucu değil"

İsrail devletinin çalışma şeklinin proaktif olduğunu kaydeden Göktürk, sözlerini şöyle tamamladı:

"İsrail, karşı tarafta ufacık bir açılım görürse bunu genişletir. Nitekim çok hızlı bir şekilde Türkiye'ye devlet başkanı düzeyinde bir ziyaret yaptı. Devletlerarası ilişkilerde cumhurbaşkanı-devlet başkanı seviyesinde ziyaret en son gelir. Çünkü o artık iyi ilişkilerin nişanesidir. Geçen hafta İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz, Türkiye'ye geldi ama ortada somut hiçbir şey yok. Bunu yapmalarının sebebi, Türkiye'yi antagonize bir devlet konumundan çıkarıp en azından karşısında olmayan bir noktaya getirmektir. İsrail bakımından çıkar dengesi burada sağlandı. Başından itibaren Türkiye bu ilişkileri ne İsrail'le ne Mısır'la anormal hale getirmeliydi. Dolayısıyla bu Türkiye'nin çıkar tercihlerinin sonucu olmuş bir şey değil. Hükümetin ideolojik yapısının kendisine vehmettiği rolün bir sonucu olarak bütün bunlar yaşandı."

Normalleşme süreci niye bozulmuştu?

Mısır'ın Türkiye ile normalleşme sürecini askıya almasının ardından Türkiye, Müslüman Kardeşler üyesi 34 kişiyi, “Kahire ile ilişkileri normalleştirmek” amacıyla gözaltına aldı. İki ülke, son yıllarda özellikle Libya konusunda derin görüş ayrılığına düşmüştü. Dışişleri Bakanlı Mevlüt Çavuşoğlu, geçen yıl Mısır ile ilk diplomatik temasın kurulduğunu açıklamış, Mısır ise yumuşamanın sağlanması için Ankara’dan daha fazla adım atılmasını beklediğini bildirmişti. Mısır ve Türkiye arasında ilişkilerin yeniden kurulmasını amaçlayan ve geçen yıldan bu yana süren istikşafi görüşmelerde şu ana kadar bir ilerleme kaydedilmedi. Mısır son olarak Türkiye'nin Libya ile 10 Ekim'de imzaladığı hidrokarbon mutabakatına tepki gösterdi.