Demokrasi kalesi İsveç aşırı sağa teslim oldu

Özgür Çoban

ALMANYA- İsveç'te dün yeni parlamentoyu belirlemek için sandık başına gidildi. Sandık çıkış anketleri liderliğini sosyal demokratların yaptığı sol bloğun zafer kazandığını gösteriyor ama herkes seçimin asıl galibinin oy patlaması yapan aşırı sağcılar olduğunu biliyor. 

Sandıklar açılmaya başladığında sol blok partilerinden yükselen sevinç çığlıkları ilerleyen saatlerde yerini endişeli bir bekleyişe bıraktı. Liderliğini ılımlı muhafazakârların yaptığı sağ blok farkı giderek azalttı. Kesin sonuç 14 Eylül Çarşamba günü alınacak ancak her iki bloğun birbirine çok yakın oy oranlarıyla seçimi tamamlayacağını söyleyebiliriz. 

Yüzde 30 civarında oy alarak birinci parti olan sosyal demokratların lideri ve şu anki Başbakanı Magdalena Andersson, sonuçları değerlendirirken, "Sabra ihtiyacımız var. Bugün kazanan bir parti ya da aday değil. Seçim günü, İsveç demokrasisi için bir zaferdir. Şimdi demokratik mekanizmamız bilinçli bir şekilde çalışmalıdır" diye konuştu.

Seçim afişlerini, yabancı düşmanı ifadelerle süsleyen adı "demokrat" aslı faşist olan İsveç Demokratları Partisi'nin yetkilileri ise zafer sarhoşluğunun tadını çıkarıyor. Resmi olmayan sonuçları değerlendiren parti lideri Jimmie Akesson, İsveç Demokratları'nın sıkı müzakereler yapacağını açıkladı. Akkesson, "Herkesin güldüğü küçük partiden ikinci büyük parti haline geldik. Eğer bir iktidar değişikliği olursa merkezi bir pozisyon alacağız. Hükümette olmak istiyoruz" dedi. 

İsveç Demokratları, 2010 yılında ilk kez ülke barajını aşarak yüzde 4 oy aldı. Israrla göç karşıtı ve yabancı düşmanı/ırkçı politikasında devam eden parti ilk patlamasını 2014'teki seçimlerde yaptı ve oyunu yüzde 12,9'a yükseltmeyi başardı. Parti 2018'deki seçimlerde yüzde 18'lik oy oranı ile ülkenin en güçlü üçüncü politik hareketi haline gelmişti. Dün yapılan seçimlerde ise sandık çıkış anketleri, partinin yüzde 21 civarında oy alacağını gösteriyor. 

Resmi olmayan sonuçlara göre, sol blokta yer alan Sosyal Demokrat Parti yüzde 29.3, Yeşiller ve Çevre Partisi yüzde 5.8, Sol Parti ise yüzde 7 oy elde etti. Sol blokla birlikte hareket edeceğini açıklayan Merkez Parti ise yüzde 7,7 civarında oy alıyor. Sağ blokta ise Ilımlı Muhafazakâr Parti yüzde 18.8, Liberal Parti yüzde 4.7, Hristiyan Demokrat Partisi yüzde 5,2 civarında oy toplamış görünüyor. Sonuçlar, merkez sağın büyük miktarlarda oyu aşırı sağcılara kaptırdığını gösteriyor. 

Yüksek enerji fiyatları, sağlık sisteminin ve okulların durumu gibi konuların yanı sıra suç meselesi de seçim kampanyasında önemli temalardan oldu. Suç çeteleri ülke geneline yayılıyor. Sveriges Radyosu'ndan gazeteci Pontus Mattsson, "Aşırı sağcı İsveç Demokratları'nın rekor sonucu bununla yakından ilgili. Birçok suçlunun göç geçmişi var. İsveç Demokratları bunu en başından beri sorun haline getirdiler ve şimdi herkes bunun hakkında konuşuyor. Hemen hemen tüm taraflar başarısız bir entegrasyon politikasıyla bir bağlantı görüyor" diye özetliyor meseleyi.

İsveç medyasında yer alan yorumlarda, seçimlerin bu sonuçlarla bitmesi halinde Sosyal Demokrat Parti önderliğinde bir hükümet kurulabileceği ifade ediliyor. Sosyal Demokrat Parti'nin Merkez Partisi ile azınlık hükümeti kurma girişiminde bulunacağı ve buna Sol Parti ve Yeşiller ve Çevre Partisi'nin dışarıdan destek vereceği düşünülüyor.

Bunun yanı sıra Ilımlı Muhafazakar Partisi'nin de Liberal Parti ve Hristiyan Demokrat Partisi ile azınlık hükümeti kurmaya çalışacağı ve bu hükümete aşırı sağcı İsveç Demokratları'nın destek vereceği şeklinde projeksiyonlar da konuşuluyor. 

Dünkü yazımda, "Bugünün sonunda yani sandıklar açıldığında tüm dünya, daha sağa kaymış ve vatandaşları yüksek standartları olan demokrasiden vazgeçmiş bir İsveç ile karşılaşabilir. Avrupa demokrasisine hayırlı olsun" diye yazmıştım. Avrupa'da bir ülkede daha demokrasinin zayıflayarak, cephe gerisine çekilmek zorunda kaldığını görüyoruz. Sıkıntı büyüyor...