Nato üyeliği için 7 adım

Finlandiya ve İsveç’in, Rusya tehdidine karşı NATO’ya başvurması ve Türkiye’nin, bu iki ülkenin NATO’ya katılması için ‘evet’ oyu vermeyeceğini açıklaması, “NATO’ya nasıl üye olunur?” sorusunu da beraberinde getirdi.

NATO'nun yeni üye kabul etmesi birçok aşamadan oluşan teknik ve yasal süreçlerin ardından mümkün oluyor. Bir ülkenin ittifaka üye olabilmesi için mevcut 30 müttefik ülkenin hepsinin birden üyeliğe onay vermesi şartı bulunuyor.

NATO, Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinin oluşturduğu ve kolektif savunma temeline dayanan bir askerî ittifak konumunda bulunuyor. İttifaka katılma süreci Kuzey Atlantik Antlaşması'nın 10. maddesinde düzenleniyor.

NATO’ya katılım süreci ve oy birliği şartı

NATO, üyelik konusunda "açık kapı" politikası izliyor. Bu politika, ittifakın kurucu anlaşmasının 10. maddesine dayanıyor.

NATO'nun resmi internet sitesi, Kuzey Atlantik Antlaşması

NATO'nun resmi internet sitesi, Kuzey Atlantik Anlaşması:madde 10-11

Bu maddede kurucu Washington Antlaşması'na taraf olan ülkelerin Kuzey Atlantik bölgesinin güvenliğine katkı sağlamak için herhangi bir Avrupa ülkesini ittifaka katılmaya davet edebileceği belirtiliyor.

NATO’nun web sitesinde üyelik sürecini oluşturan 10. madde şu ifadeleri içeriyor: “Taraflar, bu Antlaşma'nın ilkelerini geliştirebilecek ve Kuzey Atlantik Bölgesinin güvenliğine katkı yapacak durumda olan herhangi bir Avrupa devletini bu Antlaşma'ya katılmaya oy birliği ile davet edebilirler. Davet edilen Devlet katılım belgesini Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti'ne vererek bu Antlaşma'ya taraf olabilir. Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti aldığı her bir katılma belgesinden tüm Tarafları haberdar edecektir.”

Ancak bir ülkenin NATO'ya dahil olabilmesi için oy birliği, yani mevcut 30 müttefik ülkenin hepsinin birden onay vermesi gerekiyor.

NATO üyeliği normal şartlarda uzun bir süreç gerektiriyor. Bunun için çok aşamalı bir sürecin tamamlanması isteniyor.

Buna göre, NATO müttefikleri bir başka ülkenin ittifaka katılmasını kararlaştırdıklarında NATO o ülkeye resmi davet gönderiyor. Bundan sonra 7 adımlık katılım süreci başlıyor:

1.adım: NATO uzmanlarıyla davet edilen ülkenin temsilcileri görüşmeler gerçekleştiriyor.

2.adım: Davet edilen ülke NATO Genel Sekreteri’ne resmi niyet mektubu gönderiyor ve NATO üyeliğinin yükümlülüklerini ve üzerine düşen taahhütleri kabul ettiğini bildiriyor.

3.adım: NATO, Washington Antlaşması’na ilave katılım protokollerini hazırlıyor. Bu protokoller, NATO ülkeleri tarafından imzalanıyor.

4.adım: Protokollerin NATO üyesi ülkeler tarafından kendi ulusal yasaları ve prosedürleri uyarınca onaylanması gerekiyor. (ABD Senatosu’nun üçte ikisinin onayı gerekiyor)

5.adım: Tüm üye ülkeler, kendi onay süreçlerini tamamladıktan sonra yeni üyenin katılımını öngören protokolleri kabul ettiklerine dair bildirim yapıyor.

6.adım: Bütün bu aşamalar tamamlanınca NATO Genel Sekreteri, yeni üyeyi ittifaka katılmaya davet ediyor.

7.adım: Yeni üye kendi ulusal yasal sürecini tamamlayarak katılım belgesini Washington Anlaşması’nı saklayan ABD’ye teslim ediyor ve NATO üyesi oluyor.

NATO yetkililerine göre iki ülkenin üyelik süreci birkaç hafta içinde tamamlanabilir. Bu süreçte en fazla zaman alacak konu katılım protokollerinin ittifakın 30 üyesinin parlamentolarında onaylanması sırasında yaşanabilir.

En son üye olan Kuzey Makedonya'nın katılımı için onay süreci 13 ay sürmüştü. Yunanistan, Makedonya’nın adından ötürü, adaylığa karşı çıkmıştı. Makedonya, adına ‘Kuzey’ ifadesini ekledikten sonra Yunanistan’da üyeliğe ‘evet’ demiş ve Kuzey Makedonya, NATO üyesi olmuştu.