Uzman Psikolog Günaydın: "Adaylar öğrenilmiş çaresizlik içinde"

İleyda Özmen

ANKARA- Uzman Psikolog Metin Günaydın, 31 Temmuz'da gerçekleştirilen Kamu Personel Seçme Sınavı'nın (KPSS) iptal edilmesinin ardından adayların "öğrenilmiş çaresizlik" içinde olduğunu belirterek, "Adaylar, ne kadar çalışırlarsa çalışsınlar, ne kadar yüksek puan alırlarsa alsınlar atanamayacakları ile ilgili duydukları endişe artık güçlü inançlara dönüşmüş durumda" dedi. KPSS ile ilgili ortada ciddi zorlukların bulunduğunu belirten Günaydın, "Krizi yönetmek, kadroları doldurmak, ihtiyaçları karşılamak için hızlıca sınavı tekrar edip, bir çözüm üretmeye çalışıyorlar. Ama bunların hepsi mevcut güvensizliği derinleştiren ve onaylayan durumlar. 'Ortada bir güvensizlik var arkadaşlar' der gibi onaylanmış oluyor bu skandal" diye konuştu. 

31 Temmuz'da gerçekleştirilen KPSS'de çıkan soruların Yediiklim Yayınevi'nin deneme kitapçıklarındaki sorularla aynı olduğu iddiası ortaya atıldı. ÖSYM Başkanı Prof. Dr. Halis Aygün görevden alındı ve yerine Prof. Dr. Bayram Ali Ersoy atandı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın talimatıyla Devlet Denetleme Kurulu Başkanlığı konuya ilişkin inceleme başlattı. 4 Ağustos'ta sınav iptal edildi. Yeni KPSS takvimi açıklandı. Buna göre, ilk oturum Genel Yetenek-Genel Kültür ve Eğitim Bilimleri 18 Eylül'de, Alan Bilgisi oturumu 24-25 Eylül'de gerçekleştirilecek. 

Uzman Psikolog Metin Günaydın, sınava 39 gün kala adayların yapması gerekenleri ve adayların yaşanan durumdan dolayı psikolojik açıdan nasıl etkilendiğini GAZETE DURUM'a şöyle anlattı:

Güvensizlik artık öğrenilmiş bir çaresizliğe dönüştü: KPSS olayında yaşanan skandal aslında yeni bir şey değil. Bununla ilgili spekülasyonlar hep vardı. Soruların çalışması ya da birilerine verilmesi birkaç yıldır gündemimizde olan bir konu. Bu konuşulmaya başlanıldığından beri KPSS'ye giren adaylarda ciddi bir güvensizlik oluştu. Burada oluşan güvensizliğin artık öğrenilmiş bir çaresizliğe dönüştüğünü düşünüyorum. İnsanlar artık basit bir güvensizlik olarak algılamaktan daha çok, bu durum hakkında kuvvetli bir inanca sahip olmaya başladılar. Buna "öğrenilmiş çaresizlik" diyebilirim. Öğrenilmiş çaresizlik durumu sağlıklı değildir. Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin, kendisinden kaynaklanan veya kendisinin dışında sebeplerden kaynaklanan başarısızlıklar nedeniyle tekrara düşme kaygısıdır. Bu bir duygu. Bu kaygının artık yerleşik bir düşünceye, inanca dönüşmesi durumudur.

Adaylar sınavda başarılı olamayacağına inanıyor: Bir deney vardır: Köpek balığını, onun yiyebileceği balıklarla aynı havuza koyuyorlar. Ortaya da cam bir bölme koyarlar. Köpek balığı diğer balıkları görür ve iştahı kabarır. O balıkları yemek için birçok kez atak yapar. Ancak aradaki cam bölme o balıklara ulaşmasını engeller. Defalarca dener ve başarısız olur. Belli bir süre sonra arada cam bariyer kaldırılır. Cam bariyer kaldırılınca köpek balığının diğer balıklara atak yapmadığı gözlenir. Bu duruma "öğrenilmiş çaresizlik" diyoruz. Adaylar bu sınavda artık başarılı olamayacağına dair kuvvetli bir inanca sahip oluyor. Bu inanç nedeniyle de KPSS ile ilgili hayal kurmaktan, hedef koymaktan vazgeçmeye başlıyorlar. Şu an içinde bulunduğumuz durum bu noktada sıkıntı verici.

Güvensizlik derinleşiyor: KPSS ile ilgili ciddi zorluk var ortada. Krizi yönetmek, kadroları doldurmak, ihtiyaçları karşılamak için hızlıca sınavı tekrar edip, bir çözüm üretmeye çalışıyorlar. Ama bunların hepsi mevcut güvensizliği derinleştiren ve onaylayan durumlar. “Ortada bir güvensizlik var arkadaşlar” der gibi onaylanmış oluyor bu skandal. İnsanların mesleklerinde devlet kadrosuna atanabilmeleri için çok puan alması gerekiyor. Üstüne sınav sorularının çalışması, birilerine peşkeş çekilmesi... Torpili ya da desteği olmayan tamamen bilgileriyle yüksek puan alıp bir yerlere atanma niyeti olan insanlar için büyük bir yıkım oldu. Adaylar öğrenilmiş çaresizlik içinde şu anda. Ve ne kadar çalışırlarsa çalışsınlar ne kadar yüksek puan alırlarsa alsınlar atanamayacakları ile ilgili endişeleri artık güçlü inançlara dönüşmüş durumda.

Adaylar kaygıya bürünmesin: Umudu kesmemek lazım. Adalet ve güvenle ilgili sorunların giderilebileceğine dair düşünceler içinde olmak lazım. Her ne kadar bu düşünceler düşük ihtimaller gibi görünse de insanlar umudu kesmeyip güvenin sağlanması için gereken ne varsa bunları yapmaya yönelmeli. Çalışmaya devam ederek yaşanan güvensizlik ve adaletsizliğin değişeceğine inansınlar. Çalışan, emek veren insanlar karşılığını alacaklardır. Ama kısa vadede ne kadar mümkün olabilir, ben de bu konuda derin bir endişe içerisindeyim. Sınava girecek adaylar öğrenilmiş çaresizlikle ilgili tedavi ve destek alabilirler. Çalışmayı kesinlikle bırakmasınlar. Sınava hazırlanmayla ilgili bir kaygıya bürünmesinler. Mevcut bilgilerini tekrar edecekleri bir sınav olarak değerlendirsinler, çünkü zaten sınav hazırlıklarının bitmiş olması gerekiyor.