Sabıkalı HES heyelana neden oldu

Ömer ŞAN

ANKARA- Köylülerin yıllarca hukuki ve demokratik haklarını kullanarak yapılmaması için mücadele ettiği Erzurum Tortum'un Bağbaşı Mahallesi'nde hidroelektrik santrali (HES) inşaatı bir kez daha felakete neden oldu.

Mahkeme kararı ile yürütmesi durdurulan ancak hala inşaat çalışmaları devam eden HES inşaatının, önceki gün mahallede yaşanan heyelana sebep olduğu iddia edildi. İnşaatı üstlenen firmanın ise mahkemelik olduğu ortaya çıktı. İddiaya göre HES yapımcı şirket yetkililerinin proje tanıtım dosyasında oynama yaptığı, taş düşme, toprak kayması gibi durumlar için tedbir almadığı tespit edilince defalarca haklarında cezai müeyyide uygulandığı belirtildi.

Erzurum'da yayın yapan Pusula gazetesinde, Sevda Güneş İncesu imzasıyla yayınlanan habere göre Erzurum’un Tortum ilçesi Bağbaşı Mahallesi'nde önceki gün HES barajı borularının su sızdırması nedeniyle heyelan meydana gelmiş, 3 işçi yaralanmıştı. Heyelanda bölgedeki köprüler ve yollar ciddi zarar görürken, 10 ev tedbir amaçlı boşaltılmıştı.

Bölge halkının suçladığı HES şirketi sessizliğini korurken, yapılan ikazlara rağmen alınmayan tedbirler ve projeye aykırı uygulamalar nedeniyle vatandaşların dava açtığı ortaya çıktı.

Usulsüz işlemler yapmış

Gazetenin haberine göre şirketi dava eden yöre halkı, proje tanıtım dosyasında usulsüzlük yapıldığı gerekçesiyle Tortum Adliyesinde, '2872 sayısı Çevre Kanunun 26. Maddesi gereğince' mahkemeye şikayette bulundu. Aynı dönemde bir başka vatandaş Tortum Adliyesinde açılan davayı emsal gösterdi ve Erzurum 2. İdare Mahkemesine ikinci bir dava daha açtı. Mahkeme davayı reddedince bu kez vatandaşlar Danıştay’ın yolunu tuttu. Danıştay 14. Dairesi vatandaşları haklı buldu ve inşaatı durdurma kararı verdi.

Heyelan için tedbir alınmamış

Görülen davalar sırasında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Erzurum İl Müdürlüğü'nün, HES inşaatı devam ederken firmanın kanunlara aykırı hareket ettiği, bölgede taş düşme ve heyelan riski oluşturduğu gerekçesiyle firmaya defalarca para cezası verdiği, buna rağmen firmanın usulsüz çalışmaya devam ettiğine yönelik rapor da dava dosyasına girdi.

Heyelan göz göre göre geldi

Yıllardır firmanın kanunlara aykırı hareket ettiğini belirten yöre halkı, mahkemenin durdurma kararına rağmen inşaatın devam ettiğini ileri sürdüler. Firmanın hafriyatları gelişigüzel her yere bıraktığı ve heyelanın olacağını defalarca firma yetkilerine bildirmelerine rağmen tedbirin alınmadığını bildirdiler.

Meydana gelen heyelanın ardından yetkili tüm kurumları ile bölgeye giden Erzurum Valisi Okay Memiş ise, "Her şeye rağmen ucuz atlatılmış bir olay ile karşı karışıyız. Vatandaşımızın tüm zararı karşılanacak. Bölge en kısa sürede normale dönecek. HES için hem idari ve adli süreci başlattık. Kimin ihmali var ise faturasını ödeyecek" açıklamasını yapmıştı.

Mahkeme kayıtlarına geçen ihmaller zinciri ise şöyle:

"Proje kapsamında yapılan 21.09.2011 tarihli denetimde 146 sıra numaralı idari yaptırım tutanağı ile proje tanıtım dosyasında taş veya kaya düşmesi, toprak kayması gibi durumlarda alınacak önlemlerin alınmadığı tespit edildiğinden bahisle, 2872 sayılı kanunun 20/e maddesi uyarınca para cezası verildiği…"

"03.2012 tarihli denetim ile proje tanıtım dosyasında 3 adet hafriyat döküm alanı belirtildiği halde, 21 alana döküm yapıldığından aynı kanunun 20/r maddesi uyarınca para cezası verildiği…"

"09.2013 tarihli denetimde taahhüt edilen önlemlerin alınamaması kabahatinin tekrarı nedeni ile aynı kanunun 20/e ve 23. Maddeleri uyarınca para cezası verildiği…"

"12.2013 tarihli denetimde ise taahhüde aykırı olarak dere yatağına taş vb. dökülmek suretiyle derenin memba-mansap ilişkisinin ve su akışının değiştirildiğinden bahisle, aynı kanunun 20/e uyarınca para cezası verildiği…"