Prof. Dr. Ceyhan: “Vaka sayısı açıklananın 40 katı”

Burcu Yıldırım

ANKARA- Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, COVID-19'da açıklanan resmi rakamların 40 katı daha fazla vaka olduğuna dikkat çekti. Maskenin önemini vurgulayan Ceyhan, “Belirtisiz COVID geçirenlerde bile damar tıkanıklıkları, kalp krizleri, inmeler daha sık görülüyor. Başta devletin önlem alması lazım ve maske takılması lazım. Eğer insanlar maske takmıyorsa eskisi gibi zorlayıcı bazı önlemler alınması gerekiyor. Sosyal mesafenin yeniden sağlanması lazım” uyarısında bulundu.

Prof. Dr. Ceyhan, artan vakaların sebeplerine ve alınması gereken önlemlere ilişkin GAZETE DURUM'un sorularını şöyle yanıtladı:

COVID-19 pandemisinde vakalar yeniden artmaya başladı. Bu sonuca nasıl geldik?

Bir defa hükümet ve Sağlık Bakanlığı salgının ne olduğunu tam anlamadığı için, buna bakanlığa danışma hizmeti veren bilim insanları da dahil, maalesef şu an yaşadığımız sonuca geldik. Bugüne kadar beş dalga geçirdik ve bu dalgalarda hiçbir zaman düz bir çizgi yaşanmadı. Vaka sayılarının azalması sadece o dalganın artık sönmekte olduğunu gösterir. Yoksa salgının bittiği anlamına gelmiyor.

Ne yazık ki, salgın bitti gibi davranıldı. Bizde yapılan en büyük yanlış, önlemlerin birdenbire kaldırılması oldu. Bir de üstüne üstlük resmi ağızlardan bu işin bittiği, salgının bir daha gündemde olmayacağı ifade edildi. Arkasından "Günde bin vakanın altına indik maskeye gerek yok" denildi. Maskeler de çıkartıldı. Şimdi böyle konuştuktan sonra dönüp insanlara "Ya bu işi biz yanlış yapmışız. Meğer salgın bitmemiş. Hadi tekrar maske takın, aşı olun" derseniz kimseye yaptıramazsınız. Ekonomik zorlamalar nedeniyle kısıtlamalara uzun süre dayanmak kolay değildi ama dünyada kısıtlamalar yavaş yavaş kaldırıldı.

Sağlık Bakanlığı, verileri haftalık açıklıyor. Bu veriler ile artan vakalar örtüşüyor mu?

Birbirinden farklı iki konu var. Bir tanesi, rakamların doğru açıklanıp açıklanmadığı meselesi. Diğeri de zaten bu var olan test politikası ile bakanlığın vakaları doğru tespit edemediği gerçeği. Türk Tabipleri Birliği (TTB) aile hekimleri ile bir anket çalışması yaparak vakaların, açıklanan resmi rakamlardan daha çok olduğunu belirtti. Ancak Türkiye'de uygulanan test kriterleri ile TTB'nin sahadan yaptığı çalışma bile gerçeğe yaklaşamaz. Amerikalılar "Biz vakaların en fazla yirmide birini bulabiliyoruz" diyor. Türkiye'de bunun kaç olduğunu tahmin edin. Bence en fazla 40'ta birini bulabiliyoruz. Şu anda açıklanan resmi rakamlar doğru bile olsa o açıklananın en az 40 katı vaka var Türkiye'de.

Bahsettiğiniz vaka artışları, hasta yatışı olarak hastanelere tekrar yansır mı?

Şu anda olmaz çünkü mevcut varyant, hastaneye yatışları arttıran, çok ağır klinik tablo gösteren bir varyant değil. Daha çok yaşlılarda ve bağışıklığı baskılanmış kişilerde ağır hastalık yapıyor. Fakat tehlike şurada; biz vakaların bu şekilde artmasına müsaade eder, sürekli bulaşmasına izin verirsek ardından habire yeni varyantlar ve yeni dalgalar meydana gelir. Bu yeni varyantlardan birinin hem çok bulaşan hem de ağır klinik tablo yapan bir varyant olma olasılığı var. İşte o zaman, altından kalkamayacağımız bir tablo oluşur. Öte yandan belirtisiz COVID geçirmeyi küçümsememek lazım. Çünkü hastalığı belirtisiz geçirenlerde bile damar tıkanıklıkları, kalp krizleri, inmeler daha sık görülüyor. Bu nedenle toplumda ciddi hastalık yükü oluşuyor.

Toplumda vaka artışlarına karşı bir tedirginlik olsa da önlemlerin hayata geçirilmemesi “Bir şey olmaz” algısı yaratıyor. Bu çelişkili durumun içinden nasıl çıkılabilir?

Var olan durum şöyle; bir grup var, bunlar bilime inanıyor. O insanlar, zaten aşılarını yaptırıyor ve hatırlatma doz aşılarını yaptırıp yaptırmayacaklarını soruyor. Ama bir grup var ki onlar, aşı karşıtlarını takip ediyorlar. Devlet de onlarla paralel açıklamalar yapınca, hele de "Salgın bitti" mesajları verdikten sonra o insanlara ne aşı yaptırabilirsiniz ne de maske taktırabilirsiniz. Biz hiç değilse bilime inanan insanlara elimizden geldiği kadar doğru bilgiyi vermeye çalışıyoruz.

Bakanlığın bu durumda ne yapması gerekiyor? Halkın nasıl davranması gerekiyor?

Başta devletin yapması gerekenler var. Bunlardan birincisi; var olan uygulamanın yanlış olduğunu görüp doğru uygulamalara geri dönmek. Yani maske takılması lazım. Eğer insanlar maske takmıyorsa eskisi gibi zorlayıcı bazı önlemler alınması gerekiyor. Sosyal mesafenin yeniden sağlanması lazım. Dezenfektanlar eskiden her yerde bulunuyordu şimdi hiçbir yerde yok. Bunların tekrar uygulamaya konulması lazım. İkincisi; bu salgının başlamasına kontrolsüz turizm neden oldu. Biz geçen yazdan beri gelen turistlere Türkiye'ye girişte test uygulanmasını ve alınan önlemleri kaldırdık. Şimdi bu durumun hemen toparlanması lazım. Türkiye'ye herkes gelebilir ama belli kontrollerle gelmesi gerekir. Bu kontrollerin yeniden işlerlik kazanması lazım.

Bireysel anlamda da kişilerin alacağı tedbirlere gelecek olursak, bir defa ceplerinde iki maske taşıyacaklar. Bir tanesi günlük kullandığımız cerrahi maske, diğeri de 'N95' dediğimiz, geçirgenliği daha zor olan maskeler. Eğer insanlar bir kalabalığa girmek zorunda kalırlarsa kalabalığın yüzde 80-90'ı maske takıyorsa normal maske kullanılabilir. Ama çoğunluğu maske takmıyorsa, o zaman N95 maske kullanılmalı. Çünkü normal cerrahi maske size virüs bulaşmasını önlemez, sizden başkasına bulaşmasını engeller. Sosyal mesafe eskisi gibi "iki metre" diyemiyoruz çünkü şu anda uygulanabilir değil bu. En azından sağlanabildiği kadar insanlarla araya mesafe konulmalı. Çantada dezenfektan bulundurulmalı ve herkesin dokunduğu yerlere dokunduktan sonra eller dezenfekte edilmeli.