Kıyı erozyonu Karadeniz'i tehdit ediyor

Ömer ŞAN

ANKARA- Karadeniz Bölgesinde deniz dolgusu ile yapılan sahil yollarının yanında Doğu Karadeniz'deki denize dolgu havalimanları, şehir hastaneleri, millet bahçesi ve limanlar için deniz dolguları devam ederken, uzmanlardan tehlike uyarıları gelmeye devam ediyor.

"Bugün Doğu Karadeniz'de kıyı erozyonu adı altında bir olay yaşanıyor" diyerek, denizden yer kazanma projelerini değerlendiren Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş, bu erozyonun öneminin anlaşılmamış olduğunu kaydederek, herhangi bir önlem alınmadığına vurgu yaptı.

 Bugün var yarın da olacak!

 Yaptığı değerlendirmelerde, "Kıyı erozyonu bugün var yarın da olacak" diyen Bektaş, şöyle konuştu:

 "Aslında 10 bin yıldan bu yana kıyı erozyonu var. Çünkü Karadeniz 10 bin yıl önce bir tatlı su gölüydü. Ama kutuptaki buzların erimesi, okyanustaki suların yükselmesi nedeniyle, Akdeniz, Ege ve Marmara denizlerinden, boğazlar yoluyla tuzlu su girdi. Karadeniz kabına sığmayarak sürekli taşmaya başladı. Bu aynı zamanda kıyı erozyonuna sebebiyet verdi."

 Karadeniz kıyıya ilerliyor

 "Fakat son 20 yıldan bu yana küresel ısınmaya bağlı olarak Karadeniz'in su seviyesi çok daha fazla yükseldi. 2003 ile 2017 arasında yapılan deniz seviyesi yükselmeleri raporuna göre Karadeniz yılda 3 milimetre yükseliyor. Bu ne anlama geliyor. Karadeniz sürekli olarak kıyıya doğru ilerliyor.

 Bunun en bariz belirtileri bugün Trabzon ile Hopa arasında seyahat ederseniz kıyı boyunca, eski karaya ait aşınmış kayaların denizin içinde olduğunu görürsünüz. Netice olarak bugün Karadeniz sahilinde kıyı ve o kıyıda var olan dolgu alanları, kıyı erozyonunun tehdidi altındadır. Bu dolgular üzerinde stadyum, şehir hastaneleri, havaalanları, pistler var. Bunlar tamamıyla kıyı erozyonu riski altındadır."

 Trabzon Havalimanı pisti yükselmiş deniz taraçası üzerindedir. Ama bu taraça bugün deniz dalgalarıyla sürekli alttan oyulmaktadır. Buna hiçbir önlem alınmıyor. Bir dalgakıran yapılmıyor.

 Eğer sahil yolu değil de Rize ve Trabzon gibi illerin güney çevre yolları yapılsaydı, hem sahil böyle hoyratça tahrip edilmezdi, hem de ulaşım açısından çok daha planlı bir iş yapılmış olurdu."

 Denizden yer kazanma çabası

 Artan nüfus ve şehirleşmeye bağlı olarak Doğu Karadeniz Bölgesi’nde denizden yer kazanma projeleri her geçen gün arttığına vurgu yapan Bektaş, şunlara dikkat çekti:

 "Ancak yapılan dolguların performansı (dolgu üzerindeki yük taşıma kapasitesi) sorgulanmamakta, dolgunun neresinin ne kadar zamanda ne kadar farklı oturduğu incelenmemektedir.

 Bu nedenle dolgudan sonra 1 veya 2 yıl dolgu üzerinde uydudan ölçümler yapılmalı, faklı oturmalar ve dolgu performansı saptanmalıdır.

 Aksi takdirde dolgu üzerindeki hava alanları, hastaneler, stadyum gibi riskli yapıların güvenliği tehlike altına girmektedir.

 Özetle dolgu dünya standartlarına uygun şekilde yapılmalı, dolgudan sonra dolgudaki farklı oturma miktarları uydudan gözlemlenmeli, daha sonra dolgu üzerindeki yapının statik hesapları yapılmalıdır.

 Bugün maalesef deniz dolgusu yapıldıktan hemen sonra üst yapı inşa ediliyor. Daha sonra dolguyla birlikte üst yapıdaki farklı oturmalar yapıda deformasyon ve kırıklar oluşturuyor. Bu da yapıların güvenliğini tehlikeye atıyor."