Kırımlı: HPV taraması yerine HPV aşısı yapılmalı

Burcu Yıldırım

ANKARA- Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, yaptığı paylaşımda kanser taraması randevu sisteminin Türkiye genelinde aile hekimlerinin kullanımına açıldığını duyurdu. Kanser taramalarını Aile Sağlığı Merkezleri'nin (ASM) önceden de yaptığını dile getiren Türk Tabipleri Birliği (TTB) Aile Hekimliği Kolu (AHEK) Başkanı Dr. Emrah Kırımlı, uygulamadaki sorunlara dikkat çekti. Kırımlı, “Sağlık Bakanlığı kanser farkındalığı haftasında kanseri önlemek istiyorsa 30-65 yaş arasında 7 kere HPV (Human Papilloma Virüs) taraması yapmak yerine, daha etkin ve yüzde 90'ın üzerinde koruma sağlayan HPV aşısını uygulamaya koymalı. Bize 'Günde 76 hasta bak' diye teşvik ödeme yönetmeliği çıkartan bakanlığın, bir karar vermesi gerekiyor. Bizden randevulu randevusuz hasta bakıp kışkırtılmış sağlık talebini karşılamamız mı isteniyor yoksa koruyucu sağlık hizmeti vermemiz mi?" diye sordu.

“HPV taraması yerine HPV aşısı yapılmalı”

Sağlık Bakanlığı'nın meme kanseri farkındalık haftasında, kanser taramaları ile ilgilenmesinin olumlu olduğunu belirten Kırımlı, ASM'lerin kolorektal (kolon), meme ve serviks (rahim ağzı) kanseri taramalarını zaten yaptığını hatırlattı. Kırımlı, “Kolon kanseri taraması yapıyoruz, erken tanındığı zaman neredeyse tam tedavi imkanı var. Meme ve serviks için de öyle” dedi. Serviks (rahim ağzı) kanserinin halihazırda aşısı olduğuna dikkat çeken Kırımlı, “Sağlık Bakanlığı kanser farkındalığı haftasında kanseri önlemek istiyorsa 30-65 yaş arasında 7 kere HPV taraması yapmak yerine, daha etkin ve yüzde 90'ın üzerinde koruma sağlayan HPV aşısını uygulamaya koymalı. Rahim ağzı kanseri ile mücadelede HPV aşısı, taramadan daha az maliyetli ve daha az insan gücü istiyor. Ayrıca hastalar için de daha kolay. Yani yedi kere muayene olmak yerine bir kere aşı oluyorsunuz ama Sağlık Bakanlığı aşıyı takvimine almıyor” eleştirisinde bulundu.

Acil olan ve teknolojiyi aktif kullanamayan yaşlı hastaların dışında ASM'lere de randevu sisteminin getirilmesi gerektiğini ifade eden Kırımlı, şöyle devam etti:

"Bundan sonra kanser taramaları için ASM'lere randevu sisteminin getirilmesi önemli bir adım. Ancak diğer acil olmayan işlemler için randevusuz gelen hastaya bakılmadığı takdirde şikayet ediliyoruz ve Sağlık Bakanlığı da hemen o şikayetleri devreye koyarak bize ceza veriyor. Bu cezalar, iş sözleşmelerimizi ve aldığımız maaşı etkiliyor. Bir şey yapılacaksa tam yapılmalı.” 

“Bakanlığın bir karar vermesi gerekiyor”

Kolon kanseri taramaları için uzun süredir ASM'lere gaytada (dışkı) gizli kan testi göndermediklerini belirten Kırımlı, “Pandemi döneminde uzunca süredir kitler gönderilmedi. Sonra kitleri yenilediler ama onun yerine kullanışsız olanını gönderdiler. Eskiden laboratuvara gönderiyorduk kitleri. Şimdi bunları ASM'lerde yapmamızı istiyorlar. Yani dışkıda kan bakıyoruz.

Bize 'Günde 76 hasta bak' diye teşvik ödeme yönetmeliği çıkartan Bakanlık, bir karar vermesi gerekiyor. Bizden randevulu randevusuz hasta bakıp kışkırtılmış sağlık talebini karşılamamız mı isteniyor yoksa koruyucu sağlık hizmeti vermemiz mi? Ben günde 70 hasta bakarken bir yandan hastanın dışkısını incelemeye vakit ayıramam ya da hemşire çocukların aşılarını, COVID aşılarını, grip aşılarını yaparken bir yandan da o işi yapamaz. Diğer yandan zaten randevulu olacaksa kanser taramaları, neden telefonla aramamız bekleniyor? SMS zaten gidiyor ve insanlar çok rahat bilgilendirilebilir. Bizim 70-80 yaşında hastalarımız var onları arayabiliriz özel olarak ama onların da zaten kanser taramaları yok” diye konuştu.

“Kanser hastaları 2-3 ay nasıl bekleyecek?"

ASM'lerin bütün işlerinin laborantlık ya da sekreterlik olmadığını vurgulayan Kırımlı, karşı karşıya kaldıkları sorunları şöyle ifade etti: “İnsanların hastalığını ya da kanserleri önlemenin yöntemi bu olamaz. Bakanlığın bu uygulamalarının ve çağrıların tek sebebi daha fazla hasta başvurusu. Şimdi hastalar, 'Kanser taramaları varmış' diye gelecek. Kanser taramaları için sistem de tam çalışmıyor ve en erken ocak ayına randevu verebiliyor. Bunun yanında her ilçede bir tane mamografi merkezi var. İstanbul'da 700 bin kişilik bir ilçede tek mamografi aleti ve başında çalışan bir kişi nasıl yetişecek? Onun dışında örneğin bana kayıtlı bir hasta gittiği herhangi bir ilde ya da ilçede kanser taramasını yaptırıyor, geri döndüğünde 'Başka yerde yaptırdı' diye ben sevkini hastaneye yapamıyorum. Gaitada gizli kan testlerini de uzun süre yaptık ve insanları kolonoskopi için hastanelere sevk ettik. İki, üç aya randevu verdiler. Kamu hastaneleri dolu olduğu için özel hastanelere yönlendirmek zorunda kaldık. Bu defa da ekonomik gücü olmayan hastalar gidemedi özele. Kanser ihtimali olan insan, iki üç ay nasıl bekleyecek? Organizasyon yapılmadan işlem yapılıyor sonra her şey tıkanıyor. Sağlık parası olana kolay, sosyo-ekonomik olarak kötü olan insanlara zor hâle geldi.”

İlacını yazdıramadı diye tehdit notu bırakmış

Türkiye'de ASM'lerde her yıl 300 milyon poliklinik yapıldığına dikkat çeken Kırımlı, sözlerini şöyle sürdürdü: “Yılda, 10 milyon çocuk aşısı yapılıyor. 1 milyon çocuğa otizm taraması yapılıyor. Günde 300-400 bin kişiye grip aşısı yapılıyor. Bir de bunun üzerine hasta sayısının artması için teşviki çıkardılar. 'Daha çok hasta bakarsan öyle para vereceğim' diyor sana. Mesela ben bu ay teşvik parası almasaydım, maaşım yüzde 10 azalmış olacaktı. Ama günde 60 hasta bakarak nasıl nitelikli çalışabilirim? Üstelik tam para alabilmem için de günde 70 hasta bakmam isteniyor. ASM'ler de artık iyice tükendi. Yaratılan algı ile hastalar, geldiklerinde hemen kendileriyle en iyi şekilde ilgilenileceğini düşünüyor. Örneğin ben bugün eğitimdeyim o yüzden ASM'ye gidemedim. Ama eğitim saatinden önce en azından arkadaşlarımın yükünü azaltmak için birkaç hasta bakayım diye uğradım. Geldiğimde masamda 'Doktorları boşuna dövmüyorlar' diye not buldum. Ben eğitimdeyim. İlacını yazdıramamış. Yani hastaya göre her daim onun ilacını yazmak için bulunmak zorundayım. Hepimiz bu koşullarda çalışıyoruz ve sözlü şiddet artık günlük rutinimizin bir parçası” diye konuştu.

“Çok hasta bakmanın bir ucu ölüme gidiyor”

Çok hasta bakmanın “çok hata” demek olduğunu belirten Kırımlı, “Çok hata dediğimiz şey de sağlıkta önemli bir mevzu ve bir ucu ölüme gidiyor. Bunun suçlusu da malpraktisle biz oluyoruz. Çok baksanız dert, düzgün bakmaya çalışsanız dert. Günde 36 tane randevu açıyoruz yetmiyor. Bir doktorun 36 hasta bakması az iş değil. Bunun yanında birçok angarya ile uğraşıyoruz. Aylarca ehliyet raporu vermekle uğraştık sonra iptal ettiler. Bu kalabalık içinde aciliyetli hastalarımıza da yeterli vakit ayıramıyoruz” dedi. Kırımlı, muhtarlık binalarının elektrik faturalarının ticari abone tarifesi yerine konut tarifesi üzerinden düzenleneceğine atıfta bulunarak, “ASM'ler hâlâ ticarethane olarak geçiyor. Bir imza ile düzeltilecek şeyler bunlar. Halk sağlığı için vereceğimiz hizmetlerin önünü tıkayıp bizlere getirilen her yük hekimlerin ve sağlık çalışanlarının tükenmesini arttırıyor. Bu tükenme ise tehlikeli sonuçları ortaya çıkarabilir” şeklinde konuştu.