Yirmi yılda en az 1989 maden işçisi hayatını kaybetti

Haber Merkezi

ANKARA- Bugün 4 Aralık Dünya Madenciler Günü. Ülkemizde madenciler uzun saatler boyunca yerin metrelerce altında hayatını tehlikeye atarak çalışıyor. En son Bartın'da 14 Ekim'de meydana gelen grizu patlamasında 42 madencinin yaşamını yitirmesi tüm Türkiye'yi yasa boğdu. Bu üzücü kaza, madencilerin zorlu ekmek mücadelesini yeniden gündeme getirdi.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği (İSİG) Meclisi'nin yayınladığı rapora göre Türkiye, maden kazaları sonucu yaşanan ölümlerde dünyada ilk sıralarda yer alıyor. Son yirmi yılda en az 1989 maden işçisi hayatını kaybetti. Madenlerde en çok görülen kaza sebepleri; grizu patlaması, göçük ve yangınlar olarak kayda geçti. Raporda, yaşanan ölümlerin büyük bir kısmının özel ocaklarda meydana geldiği belirtilirken, gerekli önlemlerin alınmamasının ölümleri daha da artıracağına dikkat çekildi. 

Rapora göre maden sektöründe çalışan birçok işçi, ek hastalıklara yakalanıyor, iş kazası geçiriyor ve iş cinayetlerinde hayatını kaybediyor. Soma faciasında mecburi İSİG iyileştirmelilerine gidildi. İSİG'e göre Anadolu'nun birçok bölgesinde önlemler hâlâ yetersiz, kara düzen işleyiş devam ediyor. Raporda şu noktalara dikkat çekildi:

Emeklilik yaşındaki insanlar düşük ücretlerle madende çalışıyor: Özel sektörde yeraltı çalışanı statüsünde olan maden işçilerinin en önemli taleplerinden birisi çalıştıkları süreç içerisinde 2014 sonrası getirilmiş olan çift asgari ücret uygulanmasına rağmen yaşlılık ödeneklerinin (emeklilik maaşlarının) düşük ücret üzerinden ödeniyor olmasıdır. Türkiye Kömür İşletmeleri'nin (TKİ) bünyesindeki sahalarda çalışan maden işçileri emeklilik maaşını yüksek ücretten almaktayken sektörün çoğunluğunu oluşturan özel sektör çalışanı yeraltı işçileri bu durumun dışında kalmaktadır. Bu durum emekli olmuş olan madencilerin çoğunun tekrar işe girmesine sebep olmakta; güvencesiz, düşük ücretli işlerde emeklilik yaşındaki insanların yaşamak için çalışmaya mahkum olması anlamına gelmektedir. Tüm maden işçileri için emeklilik maaşındaki bu durum düzeltilmelidir.

Meslek hastalığını önlemek için adım atılmalı: Soma bölgesi haricindeki madenlerde Maden Kanunu ve İş Kanunu’ndaki maden işçilerine özgü kanunlar uygulanmıyor. Kanuna aykırı uygulamalar hiçbir idari, cezai veya hukuki denetime tabi olmadan hayata geçiriliyor. Asıl işte taşeron çalıştırılması yaygınlaştırılmış durumdadır. Altın, nikel, gümüş, bakır, krom gibi işletmelerde sağlık kontrolleri ve İSİG eğitimleri prosedürel olarak yapılmış gibi gösterilmekte, madencilerin bedeninde çalışırken oluşan hasarlar ancak madenci hastalıktan çalışamaz hale gelince ancak tespit edilebilmektedir. Tüm madencilik sektöründe meslek hastalığı başvurusu, tespiti istisnalar dışında mümkün olmamaktadır. Meslek hastalıkları önleme, tespit ve tedavisine dönük acil adımlar atılmalıdır. 

Yıllara göre maden kazası ölümleri: 2002 yılının son iki ayında en az 11 maden işçisi, 2003 yılında en az 81 maden işçisi, 2004 yılında en az 68 maden işçisi, 2005 yılında en az 121 maden işçisi, 2006 yılında en az 80 maden işçisi, 2007 yılında en az 77 maden işçisi, 2008 yılında en az 66 maden işçisi, 2009 yılında en az 92 maden işçisi, 2010 yılında en az 125 maden işçisi, 2011 yılında en az 117 maden işçisi, 2012 yılında en az 81 maden işçisi, 2013 yılında en az 93 maden işçisi, 2014 yılında en az 386 maden işçisi, 2015 yılında en az 67 maden işçisi, 2016 yılında en az 74 maden işçisi, 2017 yılında en az 93 maden işçisi, 2018 yılında en az 63 maden işçisi, 2019 yılında en az 66 maden işçisi, 2020 yılında en az 61 maden işçisi, 2021 yılının ilk on bir ayında ise en az 68 maden işçisi can verdi. 2022 yılında en son gerçekleşen Bartın faciasında 42 işçinin yaşamını yitirmesiyle birlikte son 20 yılda en az 1989 maden işçisi hayatını kaybetti.