Zaman yeryüzünden uzaklaştıkça yavaşlıyor

Hale Tuna Kuterdem

ANKARA- Dağlarda yaşayan insanlar, deniz kıyısında yaşayanlara göre daha yavaş mı yaşlanıyor? Bilim insanlarına göre evet. Ama sadece mikro saniye boyutunda.

Atom saati ile de ölçüldü

Ünlü bilim insanı Albert Einstein’ın görelilik teorisine göre, zaman her zaman aşağılarda, yukarıdan daha hızlı akıyor. Zira kütle çekim gücü, hem zamanı hem de uzayı büküyor. Cisim kütle çekim merkezine yani yeryüzüne yaklaştıkça uzay-zaman bükülmesi de şiddetleniyor. Zaman aşağıda hızlı, yukarıda yavaş ilerliyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü, bu farklılığı dünyanın en hassas atom saatlerinden biri ile ölçmeyi başardı. Yerküreden 2 milimetre yükseklikte bile zamanın daha yavaş aktığını ortaya koydu.

Nature dergisinde de yayınlanan araştırmaya göre, 8.848 metre yüksekliğindeki Everest’in tepesinde 30 yıl yaşayan bir kişi, aynı sürede deniz kıyısında yaşayan birine göre 0,91 milisaniye daha genç kalıyor. Aynı şekilde biri 1.600 metre yükseklikte dağda, diğeri deniz kıyısında yaşayan ikizler 30 yıl sonra buluştuklarında, deniz seviyesinde yaşayan 0,17 mikro-saniye daha yaşlı olacak.

Uydulara dikkat

Bilim insanları, zamanın yükseklerde yavaş akmasının uyduları da etkilediğine dikkat çekti. İngiltere’de Open Üniversitesi’nden Profesör Andrew Norton'a göre, 20 bin kilometre yükseklikteki GPS uydularında zaman yeryüzü ile kıyaslandığında her 24 saatte 45,5 mikrosaniye geride kalıyor. Dünyadan uzaklaştıkça yaşlanma da azalıyor. Uzmanlar, uzaya gidip dönen birinin, yeryüzünde kalanlardan daha genç olduğuna dikkat çekiyor, tek yumurta ikizi astronotlar deneyini anımsatıyor. Bu deneyde uzayda 2015-2016 yıllarında 340 gün geçiren astronotun kromozomundaki telomer, uzayda sadece 54 gün geçiren ikizinden daha uzun çıkmıştı. Telomerler yaşlandıkça kısalıyor.