Teknoloji şirketleri topun ağzında

Hale Tuna Kuterdem

ANKARA- Amerika Birleşik Devletleri’ndeki teknoloji şirketlerinde yaprak dökümü sürüyor. Teknoloji şirketlerinde bu yıl işten çıkarılanların sayısı 52 bini geçerken, uzmanlar bu sayının artmasını bekliyor. Teknoloji hisseleriyle birlikte kripto para piyasası da çakıldı. Pandemi zamanında 2-3 kat büyüyen teknoloji şirketleri, kimi tahminlere göre dibi görürken, bazı görüşlere göre ise uçurumun dibine daha çok var.

Teknoloji şirketlerinde on binlerce kişi işten çıkartılıyor

Twitter'in sahibi Elon Musk 3 bin 700 kişiyi işten çıkardı. Facebook’un ana şirketi Meta, 11 bin çalışanına kapıyı gösteriyor. Diğer teknoloji şirketleri de arka arkaya personel azaltımına gidiyor. Amazon, 1 yıl içinde yüzde 49 değer kaybına uğrarken, 1 trilyon dolar kaybetti. Amazon'un piyasa değeri 879 milyar dolar seviyesine geriledi. Meta yüzde 70, Google’ın bağlı bulunduğu Alphabet yüzde 39, Microsoft yüzde 32 eridi.

Ekonomistler, 25-28 Ekim tarihleri arasında 5 büyük teknoloji firmasının (Apple, Google, Amazon, Facebook, Microsoft) toplam 700 milyar dolarının buharlaştığına işaret ediyor.

Teknoloji sektörünün gerilemesinde 5 faktörün önemli rol oynadığı düşünülüyor:

• Pandeminin etkisini yitirmesi: İnsanlar eski alışkanlıklarına geri döndü, online alışverişler azaldı.
• Enflasyonun rekor düzeyde artması: Alım gücü düştü, teknoloji ürünlerine talep azaldı.
• Merkez bankalarının faiz oranlarını artırması: Teknoloji şirketleri ucuz kredilerle yeni teknoloji alanlarına kolayca yatırım yapabiliyordu, yaptılar da. Ancak bu yatırımlarını hasat etmeleri yıllar alacak. Şimdi kredileri geri ödeme zamanı ve yeni krediler için kanal neredeyse tıkanmış durumda.
• Enerji krizi: Ukrayna Savaşı'nın da etkisi ile Avrupa’da enerji fiyatları 3-5 kat arttı. Bu, üretim maliyetlerini yukarı çekerken şirketler maliyeti fiyatlarına hemen yansıtamadı. Enerji krizi, Avrupa’da deyim yerindeyse de-industrilization sürecini başlattı. Fabrikalar kapılarına kepenk vurup, enerjinin daha ucuz olduğu yerlere gidiyor/gitmeyi planlıyor. Bunların başında da doğal gaz fiyatının, Avrupa’nın 1/10’u olduğu ABD geliyor.
• Ukrayna’daki savaş: Tedarik zincirinde kırılmalara yol açtı. Rusya’ya yaptırımlar, şirketlerin girdi maliyetlerini yukarı çekti. Teknoloji şirketleri Rusya gibi önemli bir pazarı kaybetti.
• Küresel durgunluk korkusu: Bütün dünyada şirketler, durgunluk korkusu ile harcamalarını frenliyor. Sadece Google ile Meta’nın reklam piyasasından kaptıkları pay, 300 milyar doları buluyordu. Şirketler şimdi Tiktok gibi mecralarda daha ucuz maliyetli ve etkili reklamı tercih ediyor.

Ekonomistler, dünyayı bir durgunluğun beklediği, ancak bu durgunluğun beklenenden yumuşak olacağı tahmininde bulunuyor. En azından ABD için göstergeler bunu söylüyor. ABD’de enflasyondaki artış hızının yavaşlaması (eylülde yüzde 8,2, ekimde yüzde 7,7), işsizlik oranındaki artışın çok yavaş olması (yüzde 3,5’den 3,7’ye çıktı) piyasalara şimdilik umut veriyor. Bu gelişmeler, Amerikan Merkez Bankası’nın faiz artışlarını çok da yükseltmeyeceği beklentisini güçlendiriyor. Teknoloji şirketlerinin geleceği ise ekonomik durgunlukla doğrudan ilişkili bulunuyor.