İnsanlık tarihinde dönüm noktası

Hale Tuna Kuterdem

ANKARA- Bilim insanları, yeryüzünün enerji ihtiyacı için sihirli değnek olarak görülen nükleer füzyonda ilk büyük başarıyı elde etti. 1950'lerden bu yana yapılan denemelerde ilk defa nükleer füzyon deneyinde, girdi enerjiden daha çok enerji elde edildi.

Nükleer füzyon: İnsanlık için bir kurtuluş olarak görülüyor

Yıldızların enerjisinin temelini oluşturan nükleer füzyon, hidrojen atomlarının yüksek basınçta helyum atomları ile enerjiye dönüşmesi temeline dayanıyor. Nükleer santrallerde kullanılan nükleer füzyonun aksine, bu yöntemde radyoaktif atık meydana gelmiyor.

Nükleer füzyon, şimdiye kadar temiz ve bol enerji peşindeki insanlık için bir ütopya idi. Nükleer füzyon çalışmalarını Sovyetler Birliği 1950'lerde başlatmış, ilk nükleer füzyon makinesini yapmıştı. Ancak şimdiye kadar hiçbir ülke sisteme verilenden daha fazla enerji elde etmeyi başaramamıştı.

İlk defa net enerji elde edildi

Kaliforniya’daki Lawrence Livermore Ulusal Laboratuvarı Ulusal Ateşleme Tesisi'nde 5 Aralık’ta gerçekleştirilen deneyde, önemli bir kilometre taşı geçildi. Amerikan Enerji Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre, bir nükleer füzyon tepkimesinde ilk defa net enerji fazlasına ulaşıldı.

Deneyde hidrojenin izotopları döteryum ile trityum kullanıldı. Bir proton ve bir nötrondan oluşan döteryum izotopu, bir proton ve iki nötrondan oluşan trityum izotopu ile minik bir kapsülde tepkimeye sokuldu. Kapsülü 192 lazer ışınlandı, kapsülün içinde 3 milyon santigrat derecelik sıcaklığa ulaşıldı. Kapsülün içinde bir patlama gerçekleşti. Tepkime, hidrojen atomları helyum ve enerjiye dönüşene kadar devam etti.

Amerikan Enerji Bakanlığı'nın açıklamasına göre sisteme 2,05 megajoule'lük enerji verildi. Bunun yüzde 150 katı yanı 3,15 megajoulle'lük enerji elde edildi. Reaksiyon 400 mikro saniye sürdü.

İnsanlığın kullanımı için daha birkaç on yıl gerekiyor

Bilim insanlarına göre gelişme heyecan verici olsa da nükleer füzyon enerjisi üretmek için daha çok araştırma gerekiyor. Amerikalı enerji uzmanı Melanie Windridge, Ulusal Ateşleme Tesisi'nin 13 yıl önce 1980'lerin lazer teknolojisi temel alınarak yapıldığına dikkat çekerek, “Eğer eski bir teknoloji ile bunu gerçekleştirebiliyorlarsa, yeni teknolojiler ile çok daha ileriye gidilebilir. Özel sektör de işin içine katılırsa süreç çok daha hızlanabilir” dedi.

Amerikalı bilim insanları, kurdukları sistemde günde sadece bir atış yapabildiklerini, enerjinin ticari hale gelebilmesi için kurulacak bir santralde, saniyede birkaç atış yapılabilmesi gerektiğini kaydediyor. Uzmanlar, önceden nükleer füzyon için 50-60 yıllık bir zaman öngörürken, bu deneyle artık 20-30 yıla kadar temiz ve bol enerjiye ulaşabileceği kanısındalar.

Çin ve Avrupa da nükleer füzyonun peşinde

Çin de geçen yıl tokamak adı verilen cihazda gerçekleştirdiği deneyde, 101 saniye boyunca 120 milyon derecelik ısı elde ettiğini açıklamıştı. Yine geçen mayıs ayında Oxfordshire'daki dünyanın en büyük tokamağında 5 saniye boyunca 59 megajoul enerji elde edilmişti. Ancak her iki nükleer füzyon reaksiyonunda da sisteme verilen enerji, ortaya çıkan enerjiden büyüktü.